Ο Πόνος είναι μια δυσάρεστη αισθητική ή συναισθηματική απάντηση σε ένα ερέθισμα που σχετίζεται με υπαρκτή ή δυνητική πιθανή ιστική καταστροφή ή βλάβη.
Είναι ένα από τα πρωϊμότερα σημεία της φύσεως για την δυσλειτουργία, την ασθένεια, την αρρώστια. Ο πόνος είναι μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς, και ένα από τα βασικά στοιχεία που εξασφαλίζουν την επιβίωση σε ένα εν πολλής εχθρικό περιβάλλον. Η έννοια του πόνου έχει σχέση με την εμπειρία του πόνου.
Οι τρεις φάσεις του πόνου:
α) άμεσος πόνος: (Νociception), επιπολής αισθητικότητα.
β) οξύς πόνος: τραυματισμός, φλεγμονή, "υγρός" τύπος πόνου, "οξύς".
γ) Χρόνιος πόνος.
Είναι καθαρά υποκειμενικό συναίσθημα δύσκολο να καθοριστεί, να περιγραφεί ή να εξηγηθεί σε άλλους.
Επηρεάζεται από συνύπαρξη:
Άγχους, κατάθλιψης ή και της προσδοκίας του ασθενούς.
Είναι πολυδιάστατη εμπειρία που εξαρτάται από τα φυσικά χαρακτηριστικά του ερεθίσματος σε συνδυασμό με τις συναισθηματικές ή συνειδησιακές λειτουργικές του ασθενούς.
Το αποτέλεσμα είναι μια συμπεριφορά που βασίζεται στην ερμηνεία του γεγονότος, η οποία επηρεάζεται από τωρινές ή παλιότερες εμπειρίες.
Οξύς Πόνος: Είναι ένα βιολογικό σύμπτωμα ενός εμφανούς ιδιοδεκτικού ερεθίσματος, όπως ιστική καταστροφή λόγω νόσου ή τραύματος. Ο πόνος μπορεί να είναι εντοπισμένος ή να ακτινοβολεί. Είναι οξύς και επιμένει για όσο διάστημα υπάρχει η ιστική παθολογία.
Ο οξύς πόνος είναι αυτοπεριοριζόμενος και μειώνεται καθώς το βλαπτικό ερέθισμα υποχωρεί.
Διαρκεί λιγότερο από 3μήνες ή αν δεν θεραπεύεται αποτελεσματικά, μεταπίπτει σε χρόνιο.
Χρόνιος Πόνος:
Είναι μια ασθένεια.
Ο χρόνιος πόνος φαίνεται ότι εξελίσσεται στο πιο επείγον ζήτημα υγείας των δυτικών κοινωνιών. Μια πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη έδειξε ότι το 19% του πληθυσμού της Ευρώπης υποφέρει από χρόνιο πόνο, ενώ η εμφάνιση αυτής της ασθένειας είναι πιο συχνή στην Νορβηγία, την Πολωνία και την Ιταλία.
Οι πιο συχνές αιτίες χρόνιου πόνου είναι ασθένειες του μυοσκελετικού συστήματος (περίπου το 50%), ενώ σύμφωνα με μια άλλη μελέτη, ο πόνος στη μέση ήταν η πιο συχνή αιτία επίσκεψης σε γιατρό.
Ο χρόνιος πόνος έχει ιδιαίτερα μεγάλη επίδραση στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Για παράδειγμα, ο πόνος συχνά προκαλεί μείωση της παραγωγικότητας στην εργασία και μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απουσία από την εργασία για 15 μέρες ετησίως. Περίπου 20% των ασθενών που υποφέρουν από χρόνιο πόνο παρουσιάζουν επίσης βαριά κατάθλιψη και χρειάζονται τη χορήγηση αντικαταθλιπτικών.
Ορίζεται ως πόνος που διαρκεί περισσότερο από το σύνηθες διάστημα μιας οξείας νόσου ή κάκωσης (για περισσότερο από έξι μήνες). Σχετίζεται με χρόνια παθολογία ή επιμένει μετά την ανάρρωση από μια ασθένεια ή κάκωση.
Ο χρόνιος πόνος που οφείλεται σε οργανική νόσο θεραπεύεται αποτελεσματικά με τη θεραπεία της υποκείμενης νόσου. Ο χρόνιος πόνος είναι συνεχής, βύθιος, νυγμώδης ή είναι φτωχά εντοπισμένος. Ο ασθενής μπορεί να είναι κουρασμένος, καταθλιπτικός, σε απόσυρση, ενώ απουσιάζουν τα συνοδά σημεία από το αυτόνομο νευρικό που έχουμε στον οξύ πόνο.
Επιδημιολογία:
Αίτια:
Οξύς πόνος:
- Τραύμα
- Χειρουργεία
- Οξεία Νόσος
- Κεφαλαλγία
Χρόνιος Πόνος:
- Αρθρίτιδες
- Οσφυαλγία
- Ημικρανία - Κεφαλαγία
- Μυοπεριτοναικό σύνδρομο
- Μέλος φάντασμα
- RSD
- Καρκίνος
Ο οξύς πόνος είναι συχνότερος στα: Κάτω άκρα – κεφαλή
Ο χρόνιος Πόνος είναι συχνότερος: στην Οσφύ.
Διάγνωση- Κλινική Εκτίμηση του Πόνου
Φυσική Εξέταση. Λαμβάνουμε:
Ιστορικό του Πόνου: Από πότε και από πού ξεκίνησε, αντανάκλαση, ποιότητα, σφοδρότητα.
Ποιοι παράγοντες τον επιδεινώνουν ή τον ανακουφίζουν.
Ποια ώρα εμφανίζεται με ποιο τρόπο ξεκινάει, πόσο τρόπο κρατάει το κάθε επεισόδιο.
Ποιες οι προηγούμενες φαρμακευτικές θεραπείες του, τι αποτέλεσμα έχει η κάθε μια.
Τι Φ/Θ του έγινε, τι άσκηση θεραπευτική, ποια φυσικά μέσα, ποια τα αποτελεσματικά πρωτόκολλα.
Εάν τον βοήθησε το biofeedback, η ύπνωση, τεχνικές χαλάρωσης.
Ελέγχουμε εάν υπάρχουν ευρήματα όπως: Μυϊκή αδυναμία ή αισθητικά ελλείμματα, ή διαταραγμένη σωματική λειτουργία.
Η φυσική εξέταση αρχίζει βλέποντας αρχικά ον ασθενή ή στη συνέχεια σε κάθε κίνηση που κάνει. Έτσι εκτιμάμε πως ο πόνος επηρεάζει την κίνηση ή τη δραστηριότητα του ασθενή.
Κάνουμε πάντα εξέταση της ΣΣ ή των μυοσκελετικων στοιχείων της, καθώς και Ν/Λ εκτίμηση.
Οι επώδυνες περιοχές συγκρίνονται με τις φυσιολογικές περιοχές αντίπλευρα, για θερμοκρασία – αισθητικότητα – ή ευαισθησία στην ψηλάφηση.
2. Εργαστηριακές δοκιμασίες:
Τα εργαστηριακά ευρήματα στον οξύ ή τον χρόνιο πόνο είναι τα ίδια με αυτά που βρίσκονται στην προτωπαθή νόσο.
3. Ακτινολογικά: Οι α/α ΣΣ έχουν ελάχιστη αξία στην εκτίμηση της οσφυαλγίας, γιατί οι απεικονιζόμενες ανωμαλίες υπάρχουν το ίδιο και σε συμπτωματικούς και ασυμπτωματικούς ασθενείς. Οπότε έχουν χαμηλή ειδικότητα και φτωχή προγνωστική αξία. Ειδικά στην διάγνωση της ισχιαλγίας οι απλές α/α έχουν ελάχιστη αξία.
Οι CΤ –MRΙ, μπορούν να αναδείξουν ανατομικές ή δομικές ανωμαλίες οι οποίες είναι υπεύθυνες για ποσοστό επώδυνων συνδρόμων.
Πάντως παρότι χρησιμοποιούνται ευρέως στην διάγνωση δισκοκήλης, δείχνουν σημαντικό ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων σε ασυμπτωματικούς ασθενείς. Οι παραπάνω διαγνωστικές δοκιμασίες απαιτούν συμψηφισμό τους με την κλινική εικόνα του ασθενή, για σωστή εκτίμηση.
4. Ηλεκτροδιάγνωση: Περιλαμβάνει τον ΗΜΓ έλεγχο μυών με βελόνες, για τη μέτρηση των ταχυτήτων νευρικής αγωγιμότητας ή/και τα προκλητά σωματοαισθητικά δυναμικά. Οι ηλεκτροδιαγνωστικές τεχνικές δείχνουν τις παθοφυσιολογικές αλλαγές που οφείλονται σε δομικές ανωμαλίες που σχετίζονται με τα επώδυνα σύνδρομα.
5. Αναισθητικές διαδικασίες. Παρόλο που η απάντηση του σώματος και του μυαλού στον πόνο, γίνεται μέσω του συμπαθητικού ή ψυχογενών απαντήσεων, μερικοί ασθενείς δεν παρουσιάζουν καθαρές απαντήσεις στον πόνο. Σ’ αυτούς είναι χρήσιμα δ/δ νευρικοί αποκλεισμοί, με τα οποία αποδεικνύονται υπεύθυνοι μηχανισμοί για τον πόνο, τους οποίους δεν υποπτευόμαστε με ην κλινική εξέταση ή τον εργαστηριακό έλεγχο.
6. Θερμογραφία. Είναι μέθοδος για εκτίμηση του πόνου, Μετρά την υπέρυθρη ακτινοβολία του σώματος. Η υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπεται από μια περιοχή του δέρματος (αντιπροσωπεύει τη θερμοκρασία ου δέρματος τοπικά), συγκρίνεται με την ακτινοβολία από γειτονικές δερματικές περιοχές. Θερμικές καταγραφές που είναι συμμετρικές αμφοτερόπλευρα, θεωρούνται φυσιολογικές.
Η θερμογραφία στηρίζεται στην υπόθεση ότι τοπικός ερεθισμός των συμπαθητικών νεύρων προκαλεί διέγερση του συμπαθητικού συστήματος. Η αυξημένη λειτουργία του αυτόνομου νευρικού συσπά τα μικρά αρτηριόλια του δέρματος με αποτέλεσμα μειωμένη θερμοκρασία στην περιοχή που τα συμπαθητικά νεύρα νευρώνουν. Η τοπογραφική των νεύρων των αγγείων στην συμπαθητική άλυσο είναι διαφορετική από αυτή των νεύρων του σωματοαισθητικού νευρικού συστήματος.
Η θερμογραφία αποδεικνύει ότι υπάρχει δυσλειτουργία του συμπαθητικού σε ασθενείς με πόνο. Πάντως επί του παρόντος εκτιμά τον πόνο που οφείλεται μόνο σε νευροαγγεικά συμπιεστικά σύνδρομα ή σε δυσλειτουργία του αυτόνομου. Η ακρίβεια στη διάγνωση πόνου από οσφυαλγία, και βλάβες ΝΜ ή παρόμοια σύνδρομα πόνου είναι αμφιλεγόμενη.
7. Ψυχολογική εκτίμηση του ασθενούς: Γίνεται με ερωτηματολόγια σε ασθενείς με χρόνιο πόνο, με σκοπό να αποκλεισθεί: η υποχονδρίαση, υστερία, ή κατάθλιψη. Επίσης στοχεύουν στο να καθορίσουν τα:
Συνειδησιακά, συναισθηματικά και τα στοιχεία προσωπικότητας σε ασθενείς με χρόνιο πόνο.
Η ψυχολογική εκτίμηση σε συνδυασμό με παντοθάλη ή Amytal, βοηθάει στη δ/δ ασθενών με σημαντικό σωματικό/ περιφερικό πόνο από ασθενείς με πόνο λόγω διαταραχών συναισθήματος – σωματομορφικές ή συνειδησιακές διαταραχές.
Αντιμετώπιση Χρόνιου Πόνου:
Στόχοι της θεραπείας είναι:
Εξάλειψη του Πόνου και βελτίωση της ποιότητας ζωής και λειτουργικών ικανοτήτων του ασθενή.
1. Φυσικά μέσα:
TENS. Ενεργοποιούν ηλεκτρικά επιλεκτικά τις προσαγωγές ίνες μεγάλης διαμέτρου, με αποτέλεσμα αναστολή μετάδοσης των επώδυνων ώσεων (Gate control theory).
Θεραπευτική Άσκηση:
Διακρίνονται σε :
- Παθητικές κινήσεις – διατάσεις.
- Ενεργές και ενεργές υποβοηθούμενες
- Διατάσεις
- Ασκήσεις χαλάρωσης
Γίνονται μόνες ή συνηθέστερα σε συνδυασμό μεταξύ τους.
Φαρμακοθεραπεία.
Τα φάρμακα για το χρόνιο πόνο είναι:
Επιπλοκές NSAIDS.
Οποιοειδή.
Είναι κατάλληλα στον οξύ, υποτροπιάζοντα και στον καρκινικό πόνο. Παρόλο που ο οξύς και υποτροπιάζονων πόνος θεραπεύεται με τη θεραπεία της υποκείμενης νόσου, τα ναρκωτικά προσφέρουν προσωρινή πρόσθετη βοήθεια στην ανακούφιση έξαρσης χρόνιου πόνου. Επίσης προτιμώνται και στον συνεχή βασανιστικό χρόνιο πόνο του καρκίνου.
Η μορφίνη είναι το κύριο αναλγητικό που χρησιμοποιείται συνήθως.
Παρενέργειες: Καταστολή, διανοητική σύγχυση, αδυναμία συγκέντρωσης, λήθαργος, ναυτία, έμετος, καταστολή, δυσκοιλιότητα, αντοχή στην ουσία, σωματική και ψυχολογική εξάρτηση, καταστολή της αναπνοής (όχι όσο υπάρχει πόνος – θεραπευτικό όριο).
Άλλα συμπληρωματικά αναλγητικά:
Προκαλούν αναλγησία μέσω μηχανισμών που δεν δρουν απευθείας μέσω του συστήματος των οπιοειδών υποδοχέων.
Είναι Αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά και αντισπασμωδικά.
Βελονισμός.
Είναι μια θεραπευτική μέθοδος που έχει ένδειξη στην αντιμετώπιση οξέων και χρόνιων μυοσκελετικών και άλλων παθήσεων.
Έχει καλή και μακροχρόνια δράση στη λύση του μυϊκού σπασμού και στην απενεργοποίηση των επώδυνων μυϊκών σημείων, έχει καλή αγχολυτική και παυσίπονη δράση.
Κυρίως όμως έχει μια συνολική δράση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, που οδηγεί στην λύση του παθοφυσιολογικού μηχανισμού δημιουργίας των επεισοδίων χρόνιας κεφαλαλγίας και σε μακροχρόνιο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Ασκείται συμπληρωματικά με άλλες θεραπευτικές μεθόδους, έχει αναγνωριστεί και συχνά εφαρμόζεται και στα ιατρεία χρόνιας κεφαλαλγίας Δημοσίων νοσοκομείων και στην Ελλάδα.
Μηχανισμοί δράσεως του βελονισμού.
Α. περιφερικές δράσεις, ενεργοποίηση περιφερικών νεύρων.
Β. τμηματικές δράσεις, στο Ν.Μ.
Γ. κεντρική δράση
Α. Περιφερικές δράσεις
Β. Τμηματικές δράσεις, (seqmental), δράσεις στο Νωτιαίο Μυελό.
Ο βελονισμός δρα μέσω σωματοσπλαχνικών αντανακλαστικών. Ο βελονισμός διεγείρει τις αισθητικές ίνες μεγάλης διαμέτρου και καταστέλλει την αντίληψη ου πόνου μέσω του «gate control theory».
Γ. Κεντρική δράση:
Η αναλγητική δράση του βελονισμού τεκμηριώθηκε με την ανακάλυψη των ενδορφινών και την κατάδειξη ιδιαίτερα αυξημένων επιπέδων τους μετά την είσοδο των βελονών. Παρόμοια δράση έχουν οι οι εγκεφαλίνες και οι δυνορφίνες καθώς και οι νευροδιαβιβαστές σεροτονίνη, νορεπινεφρίνη και GABA.
Ο συνδυασμός τμηματικής και μη τμηματικής διέγερσης οδηγεί σε ισχυρότερη και μακρύτερης διάρκειας δράση του βελονισμού στο χρόνιο πόνο.
Παρενέργειες – Αντενδείξεις:
Αιμάτωμα, προσεκτικά σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά.
Πνευμοθώρακας ( σε χρήση βελόνας πάνω από 2,5 εκατοστά σε θωρακικές περιοχές).
Όχι ηλεκτροβελονισμός σε ασθενή με βηματοδότη.
Θεραπεία χρόνιου Πόνου με Βελονισμό:
Ανάλογα με την παθογένεια της νόσου και την συμπτωματολογία του ασθενή, επιλέγονται τα σημεία βελονισμού. Χρησιμοποιούνται τοπικά και απόμακρα σημεία της περιοχής και των μεσημβρινών (νοητές γραμμές που περνούν από το σώμα), που πάσχουν.
Οι βελόνες παραμένουν για τριάντα λεπτά της ώρας. Παρατηρείτε ελλάτωση του μυικού σπασμού, του πόνου, και βελτίωση της κινητικότητας από την πρώτη πολλές φορές θεραπεία.
Υπάρχει βέβαια η περίπτωση, όπως και σε κάθε φυσική μεθοδο, να εμφανιστεί το φαινόμενο της αρχικής επιδείνωσης. Έτσι μπορεί σε μερικούς ασθενείς, να αυξηθεί σε μικρό βαθμό η ένταση κάποιων συμπτωμάτων, και να αρχίσει να μειώνεται από την 3η – 4η θεραπεία.
Οι βελόνες είναι δυνατό σε κάποιες περιπτώσεις, να συνδεθούν με συσκευή ηλεκτροθεραπείας προκειμένου να χορηγηθεί ηλεκτρικό ρεύμα ελεγχόμενης συχνότητας και έντασης. Με τον τρόπο αυτό, αφενός αυξάνει η αναλγητική δράση του βελονισμού με την έκκριση ενδογενών οποιοειδών αναλγητικών πεπτιδίων, αφετέρου επιτυγχάνεται κινητοποίηση των μυών που βρίσκονται σε σύσπαση.
Η θεραοεία με βελονισμό, λύει το μυϊκό σπασμό, αυξάνει τοπικά την αιμάτωση, απομακρύνει το γαλακτικό οξύ που έχει συσσωρευτεί από την παρατεταμένη μυϊκή σύσπαση και καταστέλλει τη φλεγμονή που εμπλέκεται στη δημιουργία του πόνου.
Άλλα τοπικά σημεία σε περιπτώσεις χρόνου πόνου σε περιοχές της σπονδυλικής στήλης (αυχένα, θωρακική μοίρα, οσφύ, είναι τα παρασπονδυλικά σημεία που βρίσκονται σε απόσταση 0,5 cm από τη μέση γραμμή, εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης. Παρουσιάζουν προφανή σχέση με τις κινητικές ρίζες του αυχένα, θωρακικών, και οσφυϊκών νεύρων, και με τις σπονδυλικές αρθρώσεις και βελονίζονται με γωνία 45 μοιρών προς το δέρμα, με κατεύθυνση το σπονδυλικό τρήμα. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, για να μην υπάρξει τρώση νεύρου, ενδεχομένως πνεύμονα, ακόμα και νεύρων.
Σε καταστάσεις τύπου ανεπάρκειας ή όταν ο ασθενής αναφέρει επιδείνωση των ενοχλημάτων στο κρύο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μόξα (ειδικό βότανο Artemisia Bulgaris), το οποίο βρίσκεται με μορφή στικ, και παράγει θερμότητα πάνω από την πάσχουσα περιοχή.
Ιδιαίτερα σε οξέα μα και σε σύνδρομα, είναι δυνατό να εντοπισθούν με ειδικούς ανιχνευτές ή με την ψηλάφηση και να βελονισθούν, στο αυτί, σημεία στην ανθέλικα που σύμφωνα με της αρχές της Ωτοθεραπείας, αντιστοιχούν στις πάσχουσες περιοχές της σπονδυλικής στήλης.
Γενικά η ανταπόκριση στη θεραπεία με βελονισμό, και ο αριθμός των απαιτούμενων συνεδριών, είναι συνάρτηση τόσο των υποκείμενων ανατομικών αλλοιώσεων όσο και της χρονιότητας της νόσου.
Σε οξέα περιστατικά, είναι δυνατό ο ασθενής να ανακουφισθεί πλήρως από την πρώτη κιόλας θεραπεία.
Αντίθετα, ένα σύνδρομο που διαρκεί αρκετό καιρό και έχει υποβληθεί σε πολυάριθμες θεραπείες, χρειάζεται προσεκτική αντιμετώπιση και περισσότερο χρόνο για αποκατάσταση.
Στα χρόνια περιστατικά θεωρείται σκόπιμο η θεραπεία να επαναλαμβάνεται δύο φορές την εβδομάδα.
Στην περίπτωση αυτή, η βελτίωση των συμπτωμάτων αναμένεται μετά την 5η - 6η συνεδρία και συνολικά μπορεί να απαιτηθούν 15 - 20 συνεδρίες.
Συμπερασματικά,
Βιβλιογραφία:
- GatzounisT. , Damoulianos A. , Kiriakou S. , Kagiouli D. Bader A., Acupuncture Protocol for chronic Low Back Pain. Ελεύθερη ανακοίνωση στο παγκόσμιο συνέδριο Βελονισμού, 2009.
- Berman BM, Langevin HM, Witt CM, Dubner R, Acupuncture for chronic low back pain.N Engl J Med, 2010 Jul 29;363(5):454-61.
- Vickers AJ, et al, Individual patient data meta-analysis of acupuncture for chronic pain: protocol of the Acupuncture Trialists' Collaboration.Trials, 2010 Sep 28;11(1):90.
- Kaptchuk TJ, Chen KJ Song J, Recent clinical trials of acupuncture in the West: responses from the practitioners. Chin J Integr Med, 2010 Jun;16(3):197-203. Epub 2010 Aug 8.
- Breuer B, Cruciani R, Portenoy RK, Pain management by primary care physicians, pain physicians, chiropractors, and acupuncturists: a national survey. South Med J, 2010 Aug;103(8):738-47.
- Teets RY, Dahmer S, Scott E, Integrative medicine approach to chronic pain. Prim Care, 2010 Jun;37(2):407-21.
- Sherman KJ, Coeytaux RR, Acupuncture for Improving Chronic Back Pain, Osteoarthritis and Headache. J Clin Outcomes Manag, 2009 May 1;16(5):224-230.
- Mao JJ, Kapur R, Acupuncture in primary care, Prim Care, 2010 Mar;37(1):105-17.
- Cantwell SL, Traditional Chinese veterinary medicine: the mechanism and management of acupuncture for chronic pain. Top Companion Anim Med. 2010 Feb;25(1):53-8.
- http://www.healthview.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου